Trabzon'un adının kökeni, uzun yıllardır tarihçiler, dilbilimciler ve araştırmacılar arasında tartışma konusu olmuştur. Farklı kaynaklarda Trabzon'un adına dair çeşitli teoriler ortaya atılmıştır. İşte bu teorilerden bazıları:
- Trapeziis/Trapeza Teorisi: Trabzon'a ilk çağlarda "Trapeziis" ya da "Trapeza" denildiği bilinmektedir. Bu terimler, eski Yunanca'da "dikdörtgen biçiminde masa veya sofra" anlamına gelir. Miletliler, bu masa benzeri taşları görünce şehre bu adı vermiş olabilirler.
- Ti Beron-Ti Baron Teorisi: Bazı araştırmacılar Trabzon'un adının "Ti beron" veya "Ti baron" sözcüklerinden türediğini savunmuşlardır. Bu teoriye göre Arap tarihlerinde "Tibarende," "Tibarite," "Trabende," veya "Trabzende" gibi biçimlerde yazılan Trabzon adı bu kökenden gelmiş olabilir.
- Evliya Çelebi'nin Teorisi: Ünlü Türk seyyahı Evliya Çelebi, seyahatnamenin Trabzon ile ilgili bölümlerinde Trabzon'un adının "Turâb-ı Zen" (kadın sesi) veya "Târab-ı Efzun" (büyülü toprak) anlamlarına geldiğini iddia etmiştir.
- Trab ve Zon Kökeni: Bu teoriye göre Trabzon adı, "Trab" adını taşıyan Orta Asyalı bir Türk boyundan ve "Zon" kelimesinden türemiştir. "Trab," mekanlaştıktan sonra bu yeni mekanın adı olarak "Trabzon" halini almıştır. "Trapez-üs" kelimesi ise "spor ülkesi" anlamına gelir ve bu tabir, "Trab" Türkleri için kullanılmış olabilir.