Afyon'da Bir Akşemseddin Halîfesi: Abdurrahim-İ Mısrî

Eğitimci-Yazar Yasin Şen Afyonkarahisar'da Bir Akşemseddin Halîfesi, Abdurrahim-İ Mısrî isimli yazısını kaleme aldı. İşte o yazı..

Abdurrahim-i Mısrî hazretleri 15. Yüzyıl’da yaşayan mutasavvıflardır. Türbesinde Afyonkarahisar’da doğduğu kayıtlıdır. Doğum ve vefat tarihleri bilinmemektedir. Babasının adı Mevlânâ Alâaddin Mısrî’dir. İsminin sonundaki nisbeyi babasından aldığı anlaşılmaktadır. Babasının “Mevlânâ” diye anılması ve o dönem âlimlerinden böyle bahsedilmesi babasının âlim bir zat olduğunu düşündürmektedir.

Kimi kaynaklarda mutasavvıf, Abdurrahim-i Karahisârî diye de geçmektedir. Kendileri bugün Afyonkarahisar’da kendi adıyla anılan camide medfundur. Varlıklı bir aileden gelmesi sebebiyle maddî bir zorlukla karşılaşmadığı ifade edilir. Birçok kere seyahatlere çıkmıştır. Bu seyahatlerinin birisinde Beypazarı’nda Akşemseddin hazretleriyle karşılaşmış ve onun dervişi olmuştur. Bu durumda Abdurrahim-i Mısrî hazretlerinin bir Bayramî mürşidi olan Akşemseddin hazretlerinden feyiz aldığı anlaşılmaktadır. Türbesindeki bilgilerde ve bazı kaynaklarda kendisinin İstanbul’un fethinde bulunduğu kayıtlıdır. İstanbul’un fethinden sonra memleketine dönmüş ve Afyon’a yerleşmiştir. Akşemseddin hazretlerinin her nereye giderse Abdurrahim-i Mısrî’nin de yanında onunla olduğu ifade edilir.

Abdurrahim-i Mısrî hazretleri Afyonkarahisar’a yerleşmiş ve birçok defa evlenmiştir. Onun Niyaz adında bir kızından bahsedilir. Kızı Kasım Paşa’nın oğlu Sûfî Çelebi’yle evlenmiştir. Neslinin kızından devam ettiği anlaşılmaktadır. Vefatından sonra kurduğu vakfın mütevelliliği ile kızının ilgilendiği türbesinde yer alan bilgiler arasındandır. Kendisinin, tamamına yakınını Türkçe kaleme aldığı Vahdetnâme, Minyetü’l-Ebrâr ve Günyetü’l-Ahyâr, Tercüme-i Kaside-i Bürde, Eşrâtü’s-Sa‘a, Dürrü’n-Nesâyıh, Kuran-ı Kerim Tercümesi, Işknâme gibi eserleri vardır. Bu eserleri üzerine çeşitli akademik araştırmalar yapılmıştır. En bilinen eseri Vahdetnâme’dir.

Abdurrahim-i Mısrî hazretlerinin hayatı hakkındaki bilgiler genel olarak bu kadardır. İsmail Erünsal, Hüseyin Enisî’nin kaleme aldığı Menâkıb-ı Akşemseddin’den hareketle Abdurrahim-i Mısrî’nin hayatının büyük kısmını onunla geçirdiğini ifade etmektedir.
Gerek eserleri gerekse yetiştirdiği dervişleriyle 15. Yüzyıl’da Anadolu’da bazı tesirleri olduğunu düşündüğümüz Abdurrahim-i Mısrî veya Abdurrahim-i Karahisârî tasavvuf geleneğinde ve Bayramî gelenekte önemli bir merkez olmuş Akşemseddin hazretlerinin halifesidir. Hacı Bayram-ı Veli hazretlerinden sonra Bıcakçı Emir Dede ve Akşemseddin’le merkezi Göynük’e taşınan Bayramîliğin 15. Asır’da Afyonkarahisar’da Abdurrahim-i Mısrî hazretleriyle temsil edildiği anlaşılmaktadır. Afyon için vakıflar düzenleyen, bir cami inşa eden, eserler kaleme alan ve en önemlisi de insan yetiştiren mutasavvıf Afyon için önemli bir kıymet durumundadır. Halk da aslında onun camiine “Mısrî Sultan Camii” demekle mutasavvıfın mânevî bir sultan olduğunu kabul etmiş durumdadır. Afyonkarahisar’da bulunan Demiryalayan türbesindeki zatın da onunla bir ilgisi olduğu ifade edilir. Muhtemelen bu zat onun dervişlerinden birisidir.

Sonuç olarak Abdurrahim-i Mısrî hazretleri 15. Yüzyıl mutasavvıflarından birisidir. Gerek kaleme aldığı eserleri gerekse Akşemseddin hazretleriyle olan bağı sebebiyle isminden bugün de söz edilmekte ve eserleri, tasavvuf görüşü üzerine çalışmalar yapılmaktadır. Böyle bir değerin mânevî mirasına elden geldiği kadar sahip çıkmalı ve onun insanlığa sunduğu kıymetler elden geldiği kadar yaşatılmalıdır. Çünkü bu zatlar şehrin mânevî kıymetlerinin de mimarları durumundadır. Abdurrahim-i Mısrî hazretlerinin görüşleri, eserleri, hayatı ve Afyon’a kattığı değerler çeşitli vesilelerle söz konusu edilmelidir.
(Bu yazıda kaynak olarak Abdurrahim-i Mısrî hazretlerinin türbesindeki bilgiler yanında şu kaynaklardan da istifade edilmiştir: İsmail E. Erünsal, “Abdürrahim Karahisârî”, TDVİA, C. 1, s. 291-292; Kamil Sarıtaş, Mısrî Sultan Abdurrahim Karahisârî’de Tasavvuf Felsefesi, Afyonkarahisar Belediyesi Kültür Yayınları, Ankara 2015.)