Afyon Ağzıaçığı, Bükmesi, Kebabı, Patlıcan Böreği tescillendi
Afyonkarahisar Belediyesi, coğrafi işaret tescili amacıyla müracaatte bulunduğu Ağzıaçığı, Bükmesi, Kebabı, Patlıcan Böreği tescillendi
Böylece geleneksel tadı amacıyla gerçek bir ustalık ve inşasının her adımında özel usuller gerektiren yöresel ürünlerimiz geleneksel metotlarıyla koruma altına alınmış oldu. Belediye Başkanı Mehmet Zeybek, müracaat ve onay süreçleri tamamlanarak coğrafi işaret tesciline hak kazanan ürünlerimizin Gastronomi Şehri Afyonkarahisar’a hayırlı olmasını diledi.Afyonkarahisar'ı Türkiye'ye ve dünyaya bir gastronomi kenti olarak tanıtmaya devam edeceklerini dile getiren Belediye Başkanı Mehmet Zeybek,”Afyonkarahisar, tarihin, mermerin, termalin ve lezzetin başkenti olan bir şehir. UNESCO aracılığıyla gastronomi bölümünde dünyanın 36. ülkemizin üçüncü tescilli kentiyiz. Şehrimizin lezzetlerine tescil belgesini almanın sevincini yaşıyoruz. Hayırlı olsun” dedi.
Afyon Ağzıaçığı
İsmini üst orta evresinde boşluk kalacak şekilde pileli katlamasından alan Ağzıaçık; geleneksel yapım aşamalarıyla yöreyle özdeştir. Açılan ve her katına iç (don) yağlı hamur harcı sürülerek sıralı katlama yöntemiyle prosedür gören mayasız hamur kitlesinden oluşur. Yumurta ilavesi yapılmış kıymalı ya da peynirli iç harç çeşitleriyle fırınlanarak pişirilir. Ağzıaçık daire şeklinde olup, resmen baklava hamuru gibi katlı hamur dokusundan oluşur. Börek, poğaça gibi türevlerinden ziyade orjinal bir tada sahiptir. Yerel halkın sahip bulunduğu bu ananevi hamur işi lezzeti günlük öğünlerde sıkça tüketilmekte, destinasyon öğeyi olarak ikram edilmektedir.
Afyon bitkisinden ortaya gelen, kentin ismini aldığı ve bereket sembolü olan ‘haşhaş yörede bilhassa unlu mamüllerde sıkça kullanılır. Ağzıaçık ise haşhaşın kullanılmadığı nadir hamur işlerindendir. Günümüzde de aynı geçmişte bulunduğu gibi yöresel mutfak kültüründe konumunu güvenliğini sağlamakla kalmayan ağzıaçığı geleneksel usullerle üreterek satan işletmelerin adedi devamlı artmaktadır. Bu işletme ve işletmelerde çalışan ustaların artışıyla ürüne erişim basitleşmiş ve çevresel bilinirliği daha geniş kitlelere yayılmıştır.
Afyon Bükmesi
Şehrin yöresel hamurişi lezzetlerinin başında gelen bükme; hamur kitlesinin devamlı açılıp katlanarak ve her katın yüzeyine sarı haşhaş ezmeli hamur harcı sürülerek meydana gelen formuna başta yeşil mercimek olmak üzere peynir, patates, ıspanak, kıymalı gibi iç harç ile çeşnilendirilmiş, dikdörtgen şeklinde ve kendisine has kızarmış renginde bir hamur işi çeşididir. Geleneksel ismini yöresel dilde hamur kitlesinin katlanmasına ‘bükme’ tabir edilen prosedürden alır.
Türk yemek kültüründe simit nasıl ki her öğün yenilebilen bir yiyecek olarak tercih ediliyorsa bükmede yörede aynı role sahiptir. Her evde günün her öğününde sıkça tüketilir. Doğum, düğün gibi kutlama, buluşma zamanlarında, bölgenin tanıtımı hedefiyle değişik coğrafyalarda şenlik, fuar, merasim gibi her türlü kurumsal organizasyonda başlıca ve olmazsa olmaz bir ikramdır. Keza pirişilmiş formu kat kat ve her katı sarı haşhaş ezmesi, bitkisel sıvı yağ ve iç (don) yağlı hamur harcı ile kaplı başta yeşil mercimekli olmak üzere peynirli, patatesli, ıspanaklı gibi detaylı iç harç malzemeleri içerdiğinden değişik bir besine gereksinim duyulmadan tüketilir.
Afyon Kebabı
Afyon/Afyonkarahisar Kebabı (Ramazan Kebabı); geleneksel tadı amacıyla yöreye özgü kebaplık pidesi, lokum kıvamında kuşbaşı eti ve bu etin suyuyla ıslatılan kebaplık pidelerin buluştuğu, yapım aşamalarında özel usuller gerektiren, Afyon iliyle özdeşleşerek yörenin adıyla anılan bir yemek çeşididir. Keza ilin adıyla bir arada anılmasıyla ün salmıştır.Afyon/Afyonkarahisar Kebabı (Ramazan Kebabı) bölgenin en ünlü et yemeklerinden olup kendisine has lezzetini kültürel miras içersinde duruman sürdürmektedir. Keza Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) UNESCO aracılığıyla 13 neden içersinde yer alan ‘Gezekler, Sohbet Geleneği/ Yaren’ gelenekleri kapsamında yerel envanter adı ‘Sıra Gecesi’ olan kültürel aktivite Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanterine alınmıştır.
Afyon sıra gecelerinde sıra yemekleri hazırlanır ve ikram edilir. Sofralarda toplu yenen bu yemeğe ‘sıra yemeği’ adı verilir. Sıra yemeğinde, verdiği çağrıin özelliğine göre 10-15 çeşitten 40 çeşite kadar yemek ikram edilir. Bu yemeklerden biride Afyon Kebabıdır.
Günümüzde de duruman çağrı, kutlama, taziye sofralarında başta gelen yemekler arasındadır. Ramazan ayında vazgeçilmez bir ana yemek çeşidi olarak ikram edildiğinden ‘Ramazan Kebabı’ olarak da anılır. Kebabın yapım aşamaları yöresel ustalık gerektirir. Kebaplık pide hamuru, pidenin süreye ve sıcaklığa bağlı taş fırında pişirilmesi, kebaplık pidenin ideal sıcaklığa sahip et suyu ile yeteri kadar ıslatılması yöresel el yeteneğinene bağlıdır. Bu sebeple yöreyle ün bağı tespit edilen ürünün bütün üretim aşamaları belirti edilen coğrafi sınırda gerçekleştirilmelidir.
Afyon Patlıcan Böreği
Afyonkarahisar ilinin geçmişinde çağrı sofralarının baş tacı konumunda olan Patlıcan Böreği bugünümüzde de aynı şekilde kültürel mirası korunarak evlerde, yöresel lokanta ve konaklarda uygulanan orjinal, etli ve sebzeli bir ana yemektir. Patlıcan çevresel şivede ‘badılcan’ olarak söylendiğinden ‘badılcan böreği’ olarakta bilinir. Yeterince kızartıldıktan sonra doğranan patlıcanlar yumurta, kıyma, maydanoz ve baharatlar ile karıştırılır. Oluşan kitle börek gibi pişirme kabına yaygınlaşır ve üstüne yeşilbiber, dilimlenmiş domates ilavesinden sonra denetimli şekilde fırına verilerek pişirilir. Börek gibi dilimlenerek sıcak servis edilir.
Afyon Patlıcan Böreği standart böreklerde bulunduğu gibi un içermez. Unun konumunu patlıcan alır. Yine tanınan böreklerde olan hamur kitlesi gibi homojen duruma getirilmez. Keza içeriğindeki malzemelerin lezzeti yerken ayrı ayrı alıncak kadar karıştırılır. Yumurta ile börek kıvamını alır. Patlıcanların yeteri kadar kızartılması, börek kitlesinin karıştırılması, pişirilmesi aşamaları dahil bütün sürecin ustalık yeteneğine gerektirmesi nedeniyle, Afyon Patlıcan Böreğinin bütün aşamalarının belirti edilen coğrafi sınır içersinde gerçekleşmesi gerekir.